Sindrom kubitalnog kanala (sindrom kubitalnog tunela, uklještenje ulnarnog nerva)

Sindrom kubitalnog kanala je drugi naziv za kompresiju (pritisak) na ulnarni nerv u predelu lakta. 

Ulnarni (lakatni) nerv je jedan od tri glavna nerva ruke koji spada u grupu mešovitih nerava. To znači da istovremeno ima funkciju sprovođenja impulsa do mišića koji šire prste šake (motorna funkcija) i funkciju sprovođenja osećaja iz malog i domalog prsta (senzitivna funkcija). Na zadnjoj strani lakta, sa unutrašnje strane, nalazi se udubljenje na kosti koje se naziva kubitalni kanal. Ulnarni nerv leži u kubitalnom kanalu, dok preko kanala prelazi ligament koji stabilizuje nerv, usled čega ne dolazi do ispadanja nerva iz ležišta pri pokretima ruke. 

Sindrom kubitalnog kanala je po učestalosti druga najčešča neuropatija (hronično oštećenje nerva) nakon sindroma karpalnog tunela i pogađa oko 1% stanovništva.

Uzroci pojave sindroma kubitalnog kanala

Svaka promena u građi nerva ili okolnog tkiva može dovesti do pritiska na nerv i poremećaja sprovođenja impulsa, što na kraju dovodi i do delimičnog ili kompletnog odumiranja nerva. 

Uzroci pojave sindroma kubitalnog kanala mogu biti:

• Prelom u laktu – nakon preloma može doći ili do pomeranja ulomaka (fragmenata) u predelu kubitalnog kanala ili do stvaranja veće količine nove kosti koja učestvuje u zarastanju preloma. U oba slučaja dolazi do pritiska koštanog tkiva na nerv.
• Druge povrede lakta – usled povreda dolazi do otoka mekog tkiva oko nerva ili samog nerva, te se javlja pritisak na nerv u kanalu koji je pokriven ligamentom.
• Preopterećenje lakta – usled repetitivnih pokreta koji dovode do iritacije unutrašnje strane lakta, na primer rotatornih pokreta pri zavrtanju ili odvrtanju, korišćenja ruke koje zahteva dugotrajno oslanjanje na lakat, korišćenja miša ili tastature i slično.

Postoji i specifična situacija u kojoj je ulnarni nerv nestabilan pa “iskače” iz kubitalnog kanala. I u tom slučaju javljaju se slične tegobe koje nastaju usled ponavljanog istezanja nerva koje pravi traumu.

Simptomi

Simptomi se mogu javiti kako u laktu, tako i u šaci i prstima i potencijalno mogu biti mnogobrojni::

• Utrnulost u laktu koja se širi ka dva unutrašnja prsta, povremena ili stalna
• Smanjena snaga pri korišćenju šake u uznapredovalim slučajevima
• Smanjena osetljivost u predelu dva unutrašnja prsta, ponekad i u predelu unutrašnje strane podlaktice
• Atrofija mišića šake u težim slučajevima
• Kontraktura domalog i malog prsta

Dijagnostika

Za postavljanje pravilne dijagnoze potrebno je uraditi sledeće:

• Tinelov test kojim se potvrđuje kompresivna neuropatija – laganim pritiskom ili kuckanjem jagodice prsta u nerv kod pacijenta se javljaju "trnci" koji se šire ka unutrašnjoj strani podlaktice i na mali i domali prst, promena u osetljivosti sa unutrašnje strane lakta, šake ili dva unutrašnja prsta.
• Rendgenski snimak lakta koji može ukazati na postojanje koštanih izraslina.
• Ultrazvuk lakta koji može ukazati na atrofičnost nerva (smanjenje dijametra) u predelu kubitalnog kanala.
• EMNG (elektromioneurografiju) kojom se ispituje kako sprovodljivost nerva, tako i stanje mišića koje taj nerv inerviše. Ovaj segment dijagnostike je jako bitan zbog prognoze očekivanja nakon lečenja – ukoliko je došlo do izraženih promena na mišićima šake, ne može se očekivati potpuni povratak funkcije šake.

Statistički gledano, sindrom kubitalnog kanala češće se javlja kod:

• dijabetičara
• osoba sa poremećenim radom štitne žlezde
• pušača

Lečenje kubitalnog kanala

Nakon postavljanja dijagnoze pristupa se lečenju koje ima za cilj ponovno uspostavljanje funkcije nerva.

Neoperativno lečenje

Konzervativno lečenje se sprovodi isključivo u početnoj fazi bolesti i podrazumeva:

• fizikalnu terapiju usmerenu na istezanje nerva sa ciljem potencijalnog oslobađanja od eventualnih priraslica i stimulisanja regeneracije nerva;
• blokadu lakta u predelu oko nerva koja ima za cilj smanjenje otoka tkiva oko nerva i samim tim smanjenje pritiska na nerv;
• primenu antiinflamatornih lekova (NSAID – brufen, diklofen, itd) koji utiču na smanjenje iritacije;
• primenu ortoze za lakat kojom se smanjuje pokretljivost i, samim tim, opterećenje lakta.

Operativno lečenje – operacija kubitalnog kanala

Operacija kubitalnog kanala je opcija kojoj se pribegava ukoliko konzervativno lečenje ne daje efekta, kao i u uznapredovalim stanjima gde postoji izražena mišićna atrofija.

Dekompresija ulnarnog nerva u kubitalnom kanalu (hirurško oslobađanje ulnarnog nerva u nivou lakta) se vrši stvaranjem reza na unutrašnjoj strani zadnje strane lakta. Na taj način dolazi se do kubitalnog kanala pokrivenog Osbornovim ligamentom koji se popušta, čime se ulnarni nerv oslobađa. Oslobađanje se obavlja u dužini od oko 5 cm u oba smera od nivoa kubitalnog kanala.

Nakon operacije na ruku se popstavlja elastični zavoj koji se nosi nekoliko dana. Sa fizikalnim tretmanom koji podrazumeva procedure usmerene ka smanjenju otoka i poboljšanju regeneracije nerva može se početi nakon par dana. Kineziterapija je usmerena na vraćanje punog obima pokreta, jačanje mišića podlaktice i šake i istezanje nerva.

Transpozicija ulnarnog nerva je nešto složenija procedura koja se sprovodi u situacijama kada postoji nestabilnost nerva, u sklopu operacije hirurškog popuštanja lakta kojom se rešavaju kontraktura (ukočenost) lakta i složenija stanja kompresije nerva. Tokom procedure transpozicije, odnosno premeštanja, ulnarni nerv se prebacuje na prednju stranu lakta tako da pri maksimalnom savijanju nema napetosti nerva.