Šta je potrebno znati
- Kompresija središnjeg živca je progresivno stanje koje se može pogoršati bez adekvatnog lečenja i jedno od najčešćih stanja koje zahteva operativni zahvat.
- Najčešći simptomi su osećaj utrnulosti u prstima koje inerviše središnji živac, bol u prstima i zglobu ruke i slabost u šaci.
- Kod žena se ovo stanje javlja tri puta češće nego kod muškaraca. Simptomi se često pojavljuju tokom trudnoće i mogu se umanjiti nehirurškim metodama lečenja. Nakon porođaja uglavnom dolazi do povlačenja simptoma, ali ostaje povećani rizik ponovne pojave sindroma karpalnog tunela u kasnijem periodu života.
Šta je sindrom karpalnog tunela?
Sindrom karpalnog tunela je kompresivna neuropatija, gde je središnji živac (nervus medianus) pritisnut u nivou korena šake koji se naziva karpalni tunel.
Sam karpalni tunel ima hidrostatski pritisak koji normalno iznosi 5–15 mm Hg. Ukoliko pritisak pređe 30mm Hg, dolazi do poremećaja mikrocirkulacije (ishrane samog nerva krvlju), ishemija kompromituje nervnu provodljivost, ali će samo u teškim slučajevima dovesti do propadanja nervnog omotača (demijelinizacije).
Pritisak varira u toku dana i najveći je u jutarnjim časovima, oko 6 sati ujutru.
Uzroci pojave sindroma karpalnog tunela
Uzrok iritacije nerva je često nepoznat, ali postoje nagoveštaji da određeni faktori mogu uticati na pojavu stanja:
- pokreti hvatanja ili drugi manji pokreti (na primer, kucanje na tastaturi) koji se često ponavljaju;
- bolesti zglobova ili kostiju (artritis, osteoartritis ili reumatoidni artritis), kao i hormonalne i metaboličke promene ili bolesti (trudnoća, menopauza, poremećaji rada štitne žlezde) mogu biti razlog poremećene mikrocirkulacije oko živca;
- dijabetes;
- stanja ili povrede ručnog zgloba (istegnuća, uganuća, dislokacije, prelomi, otoci ili upale);
- porodična istorija sindroma karpalnog tunela.
Jedan od uzroka za nastanak idiopatske nervne iritacije svakako može biti anatomska lokalizacija u formi suženog karpalnog tunela. Pacijenti nakon preloma donjeg okrajka žbice (u predelu ručnog zgloba) mogu imati suženje karpalnog tunela ili oštećenje nervnih vlakana uzrokovano traumom.
Simptomi
Kada dođe do pritiska na središnji živac, uobičajena je pojava sledećih simptoma:
- Osećaj utrnulosti u prstima koje inerviše središnji živac – palcu, kažiprstu, srednjem prstu i polovini domalog prsta – klasičan je simptom sindroma karpalnog tunela. Do 40% pacijenata, međutim, prijavljuje utrnulost svih prstiju. Simptomi se često javljaju noću i remete spavanje.
- Bol u prstima i zglobu ruke.
- Jedan deo pacijenata, takođe, primećuje slabost u šaci – fine motoričke sposobnosti su kompromitovane, tako da se dešava da lako ispuste stvari iz šake.
Dijagnostika
Kliničkim pregledom se mogu, između ostalog, uočiti:
- mišićna atrofija na uzvišenju palca;
- Tinelov znak;
- slabost mišića šake – naročito smanjenje snage kratkog odvodioca palca (musculus abductor pollicis brevis).
Neurofiziološko ispitivanje (EMNG) ima dijagnostičku i prognostičku vrednost, ali nije obavezno ukoliko anamneza i klinički pregled jasno ukazuju na dijagnozu.
Lečenje sindroma karpalnog tunela
Nehirurško lečenje
U lakšim slučajevima sindroma karpalnog tunela korišćenje ortoza za ručni zglob može biti od pomoći, naročito kod trudnica gde simptomi često nestaju nakon porođaja. Može se pokušati i sa davanjem injekcija kortikosteroida (blokada), uglavnom ultrazvučno navođeno, što ima i dijagnostički značaj.
Efekat promene režima dnevnih aktivnosti je neizvestan način lečenja. Lečenje oralnim kortikosteroidima, diureticima ili vitaminom B6 se ne preporučuje.
Hirurško lečenje – operacija
Hirurško lečenje, odnosno operacija, podrazumeva dekompresiju središnjeg živca u karpalnom kanalu presecanjem transverzalnog karpalnog ligamenta (retinaculum flexorum manus). Operacija se može obaviti otvorenom tehnikom ili artroskopski.
