Šta je potrebno znati

  • Do rascepa, odnosno rupture Ahilove tetive dolazi kada se usled pada ili prekomernog opterećenja tetiva istegne preko sopstvenog kapaciteta istezanja.
  • Klasični simptomi rascepa koji prate zvuk pucanja tetive su: iznenadni bol, otok u zadnjem delu lista, nemogućnost hoda i nemogućnost stajanja na prstima.
  • Lečenje može biti nehirurško i hirurško, ali se pacijenti uglavnom opredeljuju za operaciju jer je verovatnoća ponovnog pucanja tetive kod hirurški lečenih pacijenata svega oko 2%.

Ahilova tetiva je najveća tetiva u telu. Nalazi se sa zadnje strane potkolenice i predstavlja završni deo troglavog mišića lista. Pripaja se na petnoj kosti. Ima funkciju savijanja stopala, odnosno stajanja na prstima, dakle normalnog hoda i skakanja, te je stoga izložena svakodnevnom opterećenju.

Povećano opterećenje vremenom može dovesti do promena na tetivi koji su u početku reverzibilne, odnosno mogu se adekvatnom terapijom zaustaviti i izlečiti. Ukoliko se sa lečenjem ne počne blagovremeno, promene na Ahilovoj tetivi postaju trajne i dovode do hroničnog bola u zadnjem delu stopala, uz često stvaranje kalcifikata. U slučajevima ekstremnog preopterećenja može doći do rascepa, odnosno rupture Ahilove tetive.

 

Rascep Ahilove tetive Kako dolazi do povrede Ahilove tetive?

Rascep Ahilove tetive javlja se kada stres na tetivu, odnosno preopterećenje, prevazilazi kapacitet istezanja tetive. Pucanje Ahilove tetive karakteriše zvuk praska u regiji pete, odnosno donjeg dela potkolenice sa zadnje strane, praćen bolom i nemogućnošću normalnog hoda. Do pucanja najčešće dolazi na 4-6 cm iznad pripoja na petnoj kosti, u regiji gde je snabdevanje tetive krvlju značajno smanjeno u odnosu na ostali deo.

Rascep može biti potpun ili delimičan, a lečenje hirurško ili neoperativno.

Povreda Ahilove tetive se dešava najčešće kod muškaraca srednje životne dobi (30-40 god), uglavnom vikend rekreativaca. Upotreba određenih lekova, npr. antibiotika fluorohinolona (Ciprocinal), mogu imati negativno dejstvo i oslabiti tetivu što je čini sklonijom povredi. Injekcije kortikosteroida oko tetive smatraju se faktorom rizika za rascep tetive, mada još uvek nije potpuno dokazano da li je direktan negativan uticaj kortikosteroida odgovoran za povredu ili zbog odsustva bolova kod ovih pacijenata nakon primene terapije u cilju lečenja upalnih procesa u tetivi češće dolazi do preopterećenja tetive.

Najčešći uzroci nastanka povrede su:

  • povećanje intenziteta sportskih aktivnosti, posebno u sportovima koji uključuju trčanje, skakanje, iznenadne stani-kreni aktivnosti (fudbal, košarka, tenis),
  • pad sa visine ili propadanje u udubljenje, odnosno rupu u hodajućoj površini.

Gojaznost takođe može biti uzrok povrede tetive, usled povećanog pritiska težine tela na tetivu.

 

Simptomi

Prilikom pucanja Ahilove tetiva dolazi do:

  • osećaja iznenadnog bola u listu povređene noge,
  • fenomena pucanja,
  • otoka u zadnjem delu lista oko pete,
  • nemogućnosti hoda, naročito uz stepenice i na usponu, kao i nemogućnosti stajanja na prstima.

 

Dijagnostika

Klinički pregled

Kliničkim pregledom uočava se otok sa zadnje strane potkolenice i oko pete, krvni podliv u navedenoj regiji i eventualno udubljenje u Ahilovoj tetivi. Pacijent ne može da stoji na prstima i ne može da savije stopalo.

Tompsonov test je visoko specifičan i senzitivan za rascep Ahilove tetive. Test se izvodi tako što lekar pritiskom ili stiskom na troglavi mišić lista, dok pacijent leži na stomaku, izaziva savijanje stopala. Ukoliko pokret stopala izostane, test je pozitivan.

Matles testom, u kome pacijent leži na stomaku i savija kolena do 90 stepeni, uočava se asimetrija i da stopalo na povređenoj strani pada u odnosu na zdravu stranu gde je stopalo u normalnom savijenom položaju. Ovaj test se koristi i za procenu rezultata lečenja, u smislu procene da li je Ahilova tetiva nakon lečenja iste dužine kao i ona na zdravoj nozi ili eventalno kraća ili duža.

Radiografija, ultrazvuk i magnetna rezonanca

Radiografija nema značaja za postavljanje dijagnoze rascepa Ahilove tetive, mada zbog sumnje na povredu skočnog zgloba pomaže prilikom isključivanja dijagnoze ukoliko je nalaz normalan. Kod rascepa Ahilove tetive na radiografiji se može uočiti otok mekih tkiva na zadnjoj strani potkolenice iznad petne kosti.

Ultrazvukom se sa velikom sigurnošću može potvrditi dijagnoza. Uočava se otok mekih tkiva, prekid kontinuiteta tetive i krvni izliv na mestu rascepa. S obzirom na to da je ultrazvučni pregled dinamičan i u realnom vremenu, moguće je steći uvid u veličinu rascepa, da li se radi o totalnom ili delimičnom rascepu, kao i da li pri potpuno savijenom položaju stopala dolazi do kontakta raskinutih krajeva tetive, te je moguće doneti odluku o daljem lečenju u smislu hirurškog ili neoperativnog lečenja.

MRI (magnetna rezonanca), iako retko indikovana jer je na osnovu kliničkog i ultrazvučnog pregleda dijagnoza već očigledna, definitivno može potvrditi dijagnozu.

 

Lečenje povrede Ahilove tetive Imobilizacija i operacija Ahilove tetive

Lečenje rupture Ahilove tetive često zavisi od starosti pacijenta, nivoa aktivnosti i težine povrede. Generalno, mlađi i aktivniji ljudi, posebno sportisti, češće biraju operaciju da bi osigurali zarastanje totalnog rascepa Ahilove tetive i što brže vraćanje sportskim aktivnostima, dok se stariji češće odlučuju za nehirurški tretman.

Ponovni rascep Ahilove tetive nakon nehirurškog lečenja, po nekim autorima, kreće se od 10-40 %, dok je kod hirurški lečenih pacijenata incidenca ponovnog pucanja tetive oko 2%.

Neoperativno lečenje

Neoperativno lečenje podrazumeva nošenje gipsane imobilizacije i ortoze – specijalne čizme koja omogućava promenu položaja, odnosno stepen savijenosti stopala. Prilikom imobilizacije pacijent hoda uz pomoć štaka bez oslonca na povređenu nogu. Ortoza se postavlja nakon tri nedelje nošenja imobilizacije. Ortoza je čizma koja u delu ispod pete ima povišicu na tri nivoa koja se sukcesivno spušta svake nedelje tokom naredne tri nedelje.

Nakon 6 nedelja pacijent može da gazi u čizmi sa stopalom savijenim pod 90 stepeni naredne dve nedelje, dakle 8 nedelja nakon povrede. Nakon 8 nedelja (10 nedelja od povrede) moguć je hod u normalnoj obući, s tim što se naredna tri meseca preporučuje nošenje povišice od 1cm ispod pete u običnoj obući kako bi se smanjilo istezanje tetive.

Neoperativni tretman ne podrazumeva rizike povezane sa operacijom poput infekcije, ali isto tako može povećati šanse za ponovni rascep i oporavak može potrajati duže.

Operativno lečenje – operacija Ahilove tetive

Hirurško lečenje, odnosno operacija Ahilove tetive, obavlja se u lokalnoj ili regionalnoj anesteziji i podrazumeva hirurško ušivanje krajeva rascepljene tetive. Na ovaj način se obezbeđuje siguran kontakt rascepljenih krajeva tetive i samim tim i njeno sigurno zarastanje.

Imobilizacija i tretman nakon operativnog zahvata isti su kao i kod neoperativnog lečenja.